Πολλοί ειναι οι λόγοι γα να μετατρέψει εναν άνθρωπο η ζωη σε αναγνώστη της μεσα απο τις σελιδες ενός βιβλίου, άλλες παλι μεσα απο την ανάγνωση μετατρέπει μια κριτική σκέψη σε παρατηρηση της ανθρωποκεντρικής κοινωνίας…
Κάθε βιβλίο, κάθε φορά είναι ξεχωριστό στον εύθραυστο εσωτερικό μου κοσμο. Που ξεκίνησε απο πολυ μικρή ηλικία να διαβάζει για να εισέλθει στο κοσμο των μεγάλων .
Ενα καινουργιο ανάγνωσμα μεχρι να αντικατασταθεί απο ενα άλλο, με σειρά προτεραιότητας ή ενδιαφέροντος. Στα μέσα του καλοκαιριού, δύο βιβλία ομοίου ενδιαφέροντος έπεσαν στα χέρια μου και δεν διάβαζα το ένα μετά το άλλο αλλά το ενα μες το άλλο… μάλλον απο περιέργεια ή απο διαίσθηση αφου μοιάζουν αρκετά ως προς το θέμα που θιγούν… πως να εισαι και να παραμενεις άνθρωπος σε ένα κόσμο τεράτων. Και όταν λέμε τέρατα, μη ταξιδεψει ο νους σου σε τίποτα μυθικό, ξωτικό ή εξωγήινο… ουτε μπορεις να φανταστείς πως ανάμεσα μας μικρά παιδιά γεννιουνται κανίβαλοι εν δυνάμει και γερόντια κατασπαράζουν συνομηλίκους απο ζήλια και κατωτερότητα…
Στα δυο λοιπόν μυθιστορήματα που με συγκίνησαν πολυ αλλα με τρόμαξαν περισσότερο βρήκα τον παλμό της σημερινής κοινωνίας που ο όρος ενσυναισθηση προσπαθεί να τον ταρακουνήσει αν οχι να του μεταγγίσει το νοημα της ανθρωπιάς μες τη ζωη… ο λόγος για τον Μαστρο-Τζεπετο του Fabio Stassi ( που δεν χαρακτηρίζεται ως μυθιστόρημα αλλα μάλλον ως ψυχογράφημα)μεταφρασμένο απο την Δήμητρα Δοτση για τις εκδοσεις Ίκαρος και τον Παράδεισο της Mieko Kawakami σε μετάφραση της Κικα Κραμβουσανου για τις εκδοσεις Gutenberg.
Ξεκινώντας σαν καλή μαθήτρια από το πιο πρόσφατο, τον Παράδεισο, θα αναφερθώ σε δυο παιδιά που μεγαλώνουν σε μια πόλη της Ιαπωνίας και ο ένας γινεται μάρτυρας των βασανιστηρίων του άλλου, κατα την διάρκεια της σχολικής χρονιάς, απο τους συμμαθητές αμφοτέρων, το κοριτσι απο τις συμμαθητριες της και το αγόρι από τους δικούς του, μια συνήθεια που κατα την συγγραφεα ειναι απολυτα συνδεδεμένη με τις αναμνησεις της σχολικής χρονιάς που ομως δεν καταλαβαίνεις σαν αναγνώστης αν ειναι προϊόν μυθοπλασίας για τους ήρωες της, αν ειναι κοινωνικό σχολιο στα πλαίσια της κοινωνίας που δεν μπορεί να επεξεργαστεί οτι διαφορετικό μεσα στους κόλπους της ή αν δυστυχως ειναι υλικό σχετικής εμπειρίας της ίδιας και το μοιράζεται για να εξαλείψει το τραυμα της μειώνοντας το απόστημα ενός σάπιου κοσμου .
Ωστόσο η αφήγηση της είναι συμβολικά περιγραφική χωρίς βαρυγδουπους χαρακτηρισμούς και σε μυεί σιγα σιγά όχι μόνο στο ύφος της, αλλά και αφήνει τον αναγνώστη να δημιουργήσει εντυπώσεις. Σαν να είναι μία κρυμμένη μάρτυρας πίσω από τα γεγονότα και αναπαριστά το χωρο, το χρόνο, τις διαθέσεις στη ψυχοσυνθεση των δυο παιδιών. Σε τοποθετεί μέσα στο σχολειο, στο σπίτι, στους χωρους των συναντησεων και φυσικά το μελάνι από τα γράμματα που ανταλλάζουν τα δυο παιδιά μέχρι να συναντηθούν είναι αρκετά γλαφυρό για το σκαριφημα των χαρακτήρων.
Καθε σελίδα ειναι πλημμυρισμένη με αγχος, στεναχώρια αλλα και εναν θυμό που υποβόσκει μεσα στο βλέμμα του αναγνώστη για ολα όσα βιώνει και ο ίδιος ως μάρτυρας συμπαράστασης στο δραμα των δυο ηρώων και ομως να νιώθει τοσο ανίκανα αόρατος που το μονο που μπορεί να προσφέρει ειναι να ξεφυλλίζει τις σελιδες του βιβλίου χωρίς να μπορεί να προσφέρει τιποτα για εξιλεωση των δυο θυμάτων του σχολικού bulling. Το μόνο που μεσολαβεί είναι η ανησυχία του αναγνώστη να το ολοκληρώσει μηπως και δώσει ενα τελος στα πάθη των χαρακτήρων!
Κι αν θες για λίγο να το αφήσεις, γιατί σου αποσπάει τη προσοχή η οθονη του tablet και παλι παρατηρείς πως η ανθρωπότητα διόλου αγαθή δεν ειναι, με τη δολοφονία ενος επιβατη που επιθυμούσε να ταξιδεψει με το πλοίο και τον έπνιξαν παρατηρωντας τον να χάνεται μες το κύμα ατάραχοι …Οποτε ξαναεπιστρέφει το βλέμμα παλι πίσω στο κοινωνικό φαινόμενο που προς έκπληξη μου, η τόση ευρηματικότητα των κακών χαρακτήρων που υποβάλλουν σε μαρτυρία τους δυο μαθητές του σχολείου με άφησε με την απορία, ποια ειναι η μεγαλύτερη προσπάθεια σε αυτο τον σκληρό κοσμο να γίνεις ευρυματικος στην εκδίκηση για εναν άνθρωπο και να τον υποβάλλεις σε κατι κακο που δεν θα του τύχαινε ποτε ακόμα και αν άνοιγε το κουτί της Πανδώρας ή να γίνεις απλοϊκά αδιάφορος και να του χαρίσεις μια ομορφη μερα ιδια με την αδιάφορη ζωη σου;
Η μόνη διαφυγή από τα συνεχόμενα βασανιστήρια και των δύο παιδιών, είναι ένας όμορφος πίνακας ονομαζόμενος ο παράδεισος που εμπνέει το τίτλο της ιστοριας ή την απουσία του εντελλει , που είναι τόσο απογοητευτικά αλλόκοτος, διαφορετικός που τους προσδίδει μία ηρεμία στην σκληρότητα του κόσμου. Αξίζει να διαβαστεί σε μικρές δόσεις, ή να αναγνωσθεί σαν σφηνάκι του δηλητηρίου που καταπίνουμε καθε μερα ως δεκτες ευαισθησίας! Δανειζόμενη πολλές στιγμές από την ιαπωνική κουλτούρα, πραγματικά χάρηκα που στο σχολείο είχα υποβληθεί σε ένα απειροελάχιστο μείγμα βασανιστήριων σε σχέση με αυτά που διαβάζω να συμβαίνουν στην Ιαπωνία.
Και ταξιδεύοντας απο την Ιαπωνία στην Ιταλία θα αναφερθώ στο μαγικό κοσμο του Μαστρο-Τζεπετο. Μαγικός είναι μόνο ως προς τον εσωτερικό παραμυθένιο του κόσμο που σαν ξυλουργός θελει να δώσει ζωη σε ενα κομματι ξύλο και το όνομα Πινόκιο που σιγουρα σε κάνει να χαμογελάς αφου νομιζεις οτι θα αναφερθώ σε παραμύθι! Γιατί σ’εκείνη την ιστορία που κάνει τα παιδιά περίεργα για τη ζωή μιας ξύλινης κούκλας απο ενα γεροντάκο που είχε φτιάξει κι αλλα τέτοια ξύλινα κουκλάκια, σε αυτη την ιστορία ο φακός του σκηνοθέτη της ζωης του Τζεπετο κάνει close up, σ’έναν ευαίσθητο, ευσυγκίνητο, γλυκο και πάμφτωχο άνθρωπο, που οχι μονο αγαπάει με ζήλο την δουλεια του, το μεράκι του να δώσει ζωή σε ενα ξύλινο αντικείμενο, να του μεταμορφώνει τις πληγές απο εγκαύματα σε μια καινουργια μορφη ζωής. Να τον πηγαίνει στο σχολείο πουλώντας την αξιοπρέπεια στους συντοποίτες του, για ενα κομματι ψωμί, φαγητο αλλα και το παλτό του στην αγριότητα του χειμώνα για να τ’ ανταλλάξει με ενα αλφαβητάρι και ρούχα απο χαρτί περιτυλίγματος για τον γιο του, τον μονάκριβο Πινόκιο. Η τόση ευαισθησία προκαλει τους συντοποίτες του, να του φερθούνε βάναυσα και να τον κακομεταχειριστούνε για το κέφι τους και μονο, έχοντας δεδομένο ότι οι ίδιοι είναι γονείς ή παππούδες παιδιών, μα ο Τζεπετο χρειάστηκε να φτιάξει ενα παιδί, να νιώσει αγαπη έναντι σε νόες και καρδιές πιο ξύλινες και απο το σώμα του παιδιού του. Οι φάρσες που του σκαρώνουν καθε μερα του αφαιρούν χρονια απο τη ζωη του, την όραση και την μιλιά του. Η ειρωνεία είναι διάχυτη, ενώ η ξιπασιά και η αθλιότητα βρίσκονται και εδω απο σελίδα σε σελίδα, που ομως καταρρακώνει τον αναγνώστη και οχι το πείσμα του Μαστρο Τζεπετο να διδαξει στον Πινόκιο την απώλεια της ανθρωπιάς δίνοντας την εικόνα οτι ειναι πιο ανθρωπος μεσα στην απανθρωπιά.
Και εδώ ο συγγραφεας αόρατος παρατηρητής με το αφηγηματικό βλέμμα του παντογνώστη αλλάζει το φίλτρο της παιδικότητας και σε κάνει να την αναπολείς εν απουσία της. Αφήνοντας σέ, να σκεφτείς αν ήμασταν πραγματικά ευτυχισμένοι όταν ήμασταν παιδιά ή αν ήμασταν ανίδεοι σε ποιο κοσμο εναποθέτουμε τα ονειρα μας με ξύλινη πνοή σε ενα χάρτινο κοσμο .
Είναι μια ανθρώπινη μάτια, σε κόντρα με την παιδική για ένα παραμύθι που πολλοί είχαμε διαβάσει αλλά λίγα είχαμε καταλάβει. Κοίταζαμε το ξυλο μα χάναμε το χέρι που ποιει κόσμους και εδω, αν και υπάρχει τεχνική δεν υπάρχει υποδομή για πίστη στο ανθρώπινο είδος . Ο Πινόκιο ειναι εκτεθειμένος σε εναν σκληρό κοσμο ή άραγε ο Τζεπετο και τον προστατευει η έννοια του για τον Πινόκιο; Και αν είχε το χάρισμα να φτιάξει ένα κόσμο απ’ την αρχή, ποιον θα αφαιρούσες, το Τζεπέτο ή τον Πινόκιο για να τους προστατέψεις;
Εν κατακλείδι, αν εισαι βιβλιοφάγος, και τα δύο βιβλία αξίζει να τα διαβάσεις μόνο και μόνο για να μετρήσεις την δική σου ενσυναίσθηση, για το αν είσαι ακόμα ζωντανός μέσα σε έναν κόσμο που πεθαίνει κάθε μέρα.Σιγουρα αν οι άθλιοι του Βικτόρ Ουγκό γράφονταν σημερα θα είχαν πολλα χαρακτηριστικά αυτού του νέου κοσμου και το επίκεντρο θα ήτανε στους «αλλους» και οχι στους γνωστούς άθλιους εκείνης της εποχης.
Το εν λόγω ποστ είναι προϊόν ενσυναίσθησης. Αυστηρως κατάλληλο για ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ.
Κωνσταντίνα Δήμου
